to między innymi wyniki eksperymentów, pomiarów i obserwacji, a także statystyki, ankiety, zdjęcia, nagrania audio i video, oprogramowanie, czy modele matematyczne i algorytmy, które zostały zebrane lub wytworzone w trakcie badań naukowych.
Zasady udostępniania danych badawczych
Dane badawcze mogą być udostępniane jako Otwarte (ang. Open Research Data) co oznacza, że każdy użytkownik ma do nich dostęp oraz możliwość przetwarzania i udostępniania innym. Ale też jako Zamknięte ze względu na wrażliwość danych osobowych, ograniczenia związane z prawami autorskimi, czy komercjalizację wyników badań.
Dane powinny być tak otwarte, jak to możliwe i na tyle zamknięte, na ile jest to konieczne.
Dane badawcze najczęściej udostępniane są w postaci tzw. datasetów, czyli zbiorów stanowiących pewną odrębną całość i zawierających dane powiązane z jedną publikacją, projektem naukowym, bądź eksperymentem.
Przygotowanie oraz udostępnianie danych powinno odbywać się zgodnie z zasadami FAIR:
- Findable (łatwe do odnalezienia) – zbiór danych opatrzony jest metadanymi łatwymi do odnalezienia w repozytorium i ma przypisany unikalny identyfikator (np. DOI); metadane są indeksowane w ogólnodostępnych bazach danych umożliwiających ich przeszukiwanie,
- Accessible (dostępne) – dane są dostępne dzięki unikalnemu identyfikatorowi oraz nie wymagają specjalnego oprogramowania do odczytu; metadane dostępne są nawet po usunięciu zbioru danych
- Interoperable (interoperacyjne) – dane oraz metadane są w formacie zapewniającym łatwy odczyt i przetwarzanie dla ludzi i komputerów; dane można łączyć z innymi zbiorami danych,
- Reusable (możliwe do ponownego użycia) – metadane zawierają informacje o autorze, miejscu powstania danych, rodzaju danych, sposobie ich pozyskiwania oraz o możliwości ich wykorzystania; dane zawierają licencję określającą warunki ponownego wykorzystania i przetwarzania danych.
Zasady FAIR są wciąż rozwijane i doprecyzowywane przez międzynarodową społeczność GO FAIR
Plan zarządzania danymi (PZD)
DMP (Data Management Plan) jest dokumentem wymaganym przy składaniu wniosków o granty w ramach programów Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE HORIZON oraz w konkursach Narodowego Centrum Nauki.
DMPonline – narzędzie online, za pomocą którego można stworzyć DMP. Zawiera także gotowe wzory DMP wymagane przez różne instytucje finansujące badania naukowe. Gotowy plan można pobrać oraz upublicznić.
DMPTool – narzędzie przygotowujące szablony DMP dostosowane do wymagań amerykańskich grantodawców
Wzory planów zarządzania danymi i informacje dotyczące PZD na stronach bibliotek:
- Przykłady DMP w programie NCN – Biblioteka Politechniki Warszawskiej
- Przykłady DMP w programie Horyzont – Biblioteka Politechniki Warszawskiej
- Plan Zarządzania Danymi – Biblioteka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Deponowanie danych badawczych
Przykładowe repozytoria otwartych danych badawczych:
- Krajowe Repozytorium Otwartych Danych RepOD – powstałe w ramach Platformy Otwartej Nauki. Korzystanie z serwisu jest bezpłatne.
- projekt OpenAIRE Zenodo – projekt, wpierający ideę otwartego dostępu i przepływu danych w Europie. Obowiązuje limit 50 GB na jeden set danych
- Register of Research Data Repositories – katalog repozytoriów danych badawczych ze wszystkich dyscyplin.
Deponowanie danych badawczych w Bazie Wiedzy PB
Pracownicy i doktoranci PB mogą deponować swoje dane badawcze w Bazie Wiedzy PB. Mogą być one udostępnianie na wybranej licencji Creative Commons.
Biblioteka nie nadaje numeru DOI dla danych badawczych. Unikalnym identyfikatorem w Bazie Wiedzy PB jest ID publikacji. Numer DOI może być nadany przez Oficynę Wydawniczą Politechniki Białostockiej.
Osoby, które chcą zdeponować dane badawcze zobowiązane są do wypełnienia załącznika nr 4 do Zarządzenia Rektora Politechniki Białostockiej nr 53/2021 i dostarczenia go do Oddziału Informacji Naukowej.